Землякі  I

Караль Прозар, вялікі абозны ВКЛ. Да 265-годдзя з дня нараджэння. Адным з самых знакамітых уладальнікаў Хойнік быў Караль Прозар. Сапраўды, ён не адно пан-прыгоннік – уласнік вялікіх маёнткаў, тады як масы яго сялян маглі жыць у нястачы. Для гісторыі найперш – гэта чалавек, які ўсяго сябе прысвяціў служэнню Айчыне. Яго жыццё з’яўляецца выдатным узорам патрыятызму і для сённяшняй моладзі. Таму варта звярнуцца да асобных фактаў з жыцця і дзейнасці вялікага абознага. Яны бо ўяўляюць немалую цікавасць, іх з годнасцю можна выкарыстоўваць на ўроках гісторыі Беларусі пры разглядзе тэмы "Наш край"._У 1782 годзе бацька Караля, віцебскі ваявода Юзаф Прозар ажаніўся з удавой князя Адама Шуйскага, старасты загальскага, княгіняй Марыянай з дому Халецкіх. А 16 студзеня 1783 года ўжо сам Караль, не шукаючы сабе партыі ў асяроддзі паненак старэйшых... M. Dubiecki. Karol Prozor  ...>>

 Мікалай Ястшэмбскі. 11(23) ліпеня 1808 года ў сям’і рэчыцкага падсудка Фелікса і Яанны з Крушэўскіх Ястшэмбскіх, уладальнікаў маёнтка Барысаўшчына на Хойнікшчыне, нарадзіўся сын Ян Ксенафонт Мікалай – чалавек, плёнам працы якога мы карыстаемся па сённяшні дзень, нярэдка нават не ведаючы гэтага.
  Адукацыю наш зямляк набываў спачатку ў базылянскім кляштары ў Оўручы, пасля чаго бліскуча скончыў матэматычны факультэт Віленскага універсітэта і Інстытут Корпуса інжынераў шляхоў зносін у Пецярбургу. Пакінуты пры інстытуце, чытаў таксама лекцыі ў Тэхналагічным інстытуце._Зацікавіўся тэхналогіяй пабудовы вісячых мастоў. Прыйшоў да высновы, што ў гэтай справе танней, а галоўнае, бяспечней выкарыстоўваць не сталь, а жалеза, якое лепш вытрымлівае неаднаразовыя і працяглыя нагрузкі. У 1838 г. М. Ястшэмбскі выдаў двухтомны "Курс практычнай механікі”, за які ў наступным годзе стаў лаўрэатам "половинной" Дзямідаўскай прэміі Расійскай акадэміі навук. ...>>

Іосіф Гашкевіч. Да 210-годдзя з дня нараджэння.Наша Айчына дала свету нямала выдатных асобаў, якія ў свой час праславіліся сваімі дасягненнямі ў самых розных галінах творчасці. Адзін з такіх людзей – беларус з паходжання, дыпламат, вучоны-мовазнаўца, паліглот, прыродазнаўца, арыенталіст Іосіф Антонавіч Гашкевіч, 200-годдзе з дня нараджэння якога з ініцыятывы ЮНЕСКА сёлета шырока адзначаецца на Беларусі. Бацька яго, Антон Іванавіч, служыў  святаром у  Міхайлаўскай царкве сяла Стралічаў на Хойнікшчыне...  Кузнецов А. П. Вклад И. А. Гошкевича в становление российско-японских связей в XIX в.  ...>>

Аляксандр Юстыніян Аскерка.  Наш знакаміты зямляк Аляксандр, сын Уладзіслава і Ядзвігі з Гечэвічаў, Аскерка нарадзіўся ў маёнтку Рудакоў у 1830 г. Скончыў Пецярбургскі універсітэт. Там жа, на берагах Балтыкі адбываў вайсковую службу ў грэнадзёрскім імя караля Фрыдрыха Вільгельма палку. Як афіцэр рэзерву мог стаць непасрэдным удзельнікам Крымскай вайны 1853 – 1857 гг. Звольнены ад службы па хваробе ў чыне паручніка, у Рудакове, які пасля смерці бацькі перайшоў да старэйшага брата Генрыка, не жыў, а пасяліўся ў сваім маёнтку Раеўшчына, што ў Вілейскім павеце. З гэтага часу і пачалася яго актыўная грамадская дзейнасць._У 1858 г. прыходзіць у заняпад. А. Аскерка працаваў у Мінскім губернскім па сялянскіх справах камітэце. Браў удзел у рабоце рэдакцыйных камісій у Пецярбургу, а з 1861 г. працягваў рыхтаваць умовы правядзення сялянскай рэформы ўжо ў Вільні. Быў супрацоўнікам Віленскай археалагічнай камісіі ды камісіі, якая займалася апекаю над дзецьмі. ...>>

Фёдар Стравінскі. Фёдар Ігнатавіч Стравінскі нарадзіўся 8 (20) чэрвеня 1843 г. у маёнтку Новы Двор (Алексічы, сучасная Хойнікшчына) Рэчыцкага павету Мінскай губерні. Шляхецкі род Стравінскіх гербу Суліма быў вядомы ў ВКЛ ад пачатку XVI ст. Радавод той галіны, з якой паходзіў наш зямляк, даследчыкам удалося прасачыць ад сярэдзіны XVI ст. Сярод яго прадстаўнікоў – паслы на сеймы Рэчы Паспалітай, ваяводы, кашталяны, вайскоўцы, урадоўцы розных рангаў. Некаторыя з іх былі уніятамі, затым усе сталі рыма-католікамі. Паступова з розных прычынаў род Стравінскіх прыходзіць у заняпад._Бацька Ф. Стравінскага Ігнат Ігнатавіч меў агранамічную адукацыю, наймаўся кіраваць панскімі маёнткамі, але асаблівых поспехаў не дасягнуў і сям'я жыла небагата. Фёдар Стравінскі ў Вікіпедыі. ...>>

Чэслаў Пяткевіч.  Лёс Чэслава Пяткевіча як вучонага незвычайны. Яго шлях у навуку пачаўся тады, калі ён дажываў сёмы дзесятак. Прычым на гэты шлях вывеў яго чалавек, які ўважаў Пяткевіча сваім хросным бацькам у навуцы, – вядомы даследчык Казімір Машынскі. Ён прыцягнуў ужо старога па ўзросту сябра да складання навуковых твораў і не памыліўся: багацейшыя веды Пяткевіча пра ўсё, што звязана з жыццём і культурай люду Палесся, увасобіліся ў яго працах, якія і сёння, праз дзесяцігоддзі, уражваюць сваёй змястоўнасцю, фактаграфічнай насычанасцю і з'яўляюцца надзвычай каштоўнымі дакументамі з гэтага цікавага кутка беларускай зямлі.
   Чэслаў Пяткевіч нарадзіўся 20 ліпеня 1856 г. у Бабчыне, што на Хойнікшчыне... ...>>

Зянон Пяткевіч.  Усходняе Палессе з даўніх часоў выклікала цікавасць у гісторыкаў, этнографаў, фалькларыстаў, мовазнаўцаў і іншых спецыялістаў. Сярод яго даследчыкаў асабліва выдзяляюцца этнографы і фалькларысты браты Чэслаў і Зянон Пяткевічы, большая частка навуковай спадчыны якіх прысвечана Рэчыцкаму палессю – рэгіёну, дзе яны нарадзіліся і пэўны час жылі. Але калі пра Чэслава Пяткевіча і яго творчасць мы цяпер ужо шмат ведаем, дзякуючы выхаду ў свет кнігі "Рэчыцкае Палессе", то пра Зянона Пяткевіча мала хто чуў не толькі сярод паспалітых чытачоў, але нават і спецыялістаў. Нарадзіўся Зянон Пяткевіч 27 мая 1862 г. у фальварку Прушын Рэчыцкага павета Мінскай губерні (сучасная Хойнікшчына)... ...>>

 Кіпрыян Ярмольчык. У 2005 годзе да Усерасійскага конкурсу даследчых работ школьнікаў была прапанаваная праца дзесяцікласніцы з Краснаярску Таццяны Аляксандраўны Ярмольчык. Прысвечана яна нашым землякам з вёскі Мокіш бацьку і сыну Ярмольчыкам.
   Першы з іх, Кіпрыян Трафімавіч (нар. у 1871 г. – пам. перад Другой сусветнай вайной), у 1907 – 1912 гг. быў дэпутатам III^-й Дзяржаўнай Думы Расійскай імперыі. Прычым адзіным, абраным па сялянскай курыі ад Рэчыцкага павету Мінскай губерні, г. зн. ад сучасных Брагінскага, Лоеўскага, Нараўлянскага, Хойніцкага, ледзь не поўнасцю Калінкавіцкага і Рэчыцкага, часткі Светлагорскага і, падобна, невялічкіх частак Мазырскага і Жлобінскага раёнаў. ...>>

 Мікалай Селіваноўскі. Будущий первый заместитель начальника Главного управления контрразведки СМЕРШа, а затем заместитель министра государственной безопасности СССР, генерал-лейтенант Николай Николаевич Селивановский родился 8 (21) апреля 1901 года в местечке Хойники Речицкого уезда Минской губернии в семье железнодорожного служащего. В 1915 г. тут же окончил 2-классное училище народного просвещения. Работал посыльным конторы имения Делистов. С ноября 1917 г. – конторщик совхоза Делистов, в 1918 – 1919 г. – рабочий на лесозаготовках в Хойниках, с 1919 г. – вновь конторщик совхоза Делистов.  ...>>

 Раіса Кашэльнікава. Да 120-годдзя з дня нараджэння. Раіса Мікалаеўна Кашэльнікава нарадзілася 16 верасня 1904 года ў вёсцы Баршчоўка Дзёрнавіцкай воласці Рэчыцкага павету (сучас. Хойніцкі р-н), народная  артыстка Беларусі (1957). Скончыла Беларускую драматычную студыю ў Маскве (1926). З 1939 года працавала ў беларускім тэатры імя Я. Купалы. Артыстка яскравай творчай індывідуальнасці, выканаўца лірыка-драматычных і вострахарактарных ролей.
   Адна з лепшых выканаўцаў ролі Паўлінкі ў аднаіменнай п'есе Янкі Купалы. Раіса Кашэльнікава была самотнай жанчынай, тэатр – гэта ўсё яе жыццё. Нават калі з-за ўзросту Раіса Мікалаеўна ўжо не магла іграць 19-гадовую гераіню, яна не адмовілася ад удзелу ў спектаклі, а пераключылася на іншую ролю ў той самай п'есе...  ...>>

 Якаў Жыліцкі.  Да 115-годдзя з дня нараджэння. Яков Зусьевич Жилицкий родился 3 октября 1909 года в местечке Хойники Речицкого уезда Минской губернии. В 1937 году окончил Ленинградский Плодоовощной институт. С 1940 года – старший научный сотрудник всесоюзного НИИ садоводства им. И. В. Мичурина, с 1949 по 1976 год – заведующий отделением механизации. Создатель технологических комлексов машин для обработки почвы в садах, межствольных полос, для ягодоводства, для поточной технологии уборки плодов и транспортировки урожая из сада. Автор 130 печатных работ, 45 авторских свидетельств на изобретения. Кандидат сельскохозяйственных наук (1954). Заслуженный изобретатель РСФСР (1972). Награждён орденами Отечественной войны 2 степени, "Знак почёта", медалями, в том числе медалью ВДНХ СССР.